🔥UI یا طراحی رابط کاربری چیست؟ و شامل چه بخش‌هایی می‌شود؟🔥

زندگی تکنولوژی محور٬ ما را به تعامل و استفاده از برنامه‌های وب و تلفن همراه، نیازمند کرده است. همچنین، برخی از صاحبان کسب‌و‌کار‌ها متوجه شده‌اند که داشتن ظاهری جذاب و کارآمد، تاثیر مستقیمی بر جذب کاربر و فروش بیشتر محصول دارد. اینجا بود که صحبت از طراحی رابط کاربری یا نمای کاربری به میان آمد.

در همین راستا، افراد و تیم‌های مختلف برای ایجاد طراحی رابط کاربری جذاب و کارآمد، به رقابت برخواستند.

طراحی رابط کاربری از گرایش‌های رشته طراحی گرافیک می‌باشند و یک طراح رابط کاربری، مسلماً یک گرافیست نیست چون حوزه گرافیک و طراحی گرافیک، صنعت چاپ را نیز شامل می‌شود. البته مفهوم طراحی رابط کاربری یا طراحی نمای کاربری، همیشه با مفهوم طراحی تجربه‌ کاربری با هم مطرح می‌شوند که در مقاله‌ی دیگری به آن پرداختیم.

حال اینکه رابط کاربری چیست و شامل چه مراحلی می‌شود را در این مقاله همند با‌هم بررسی می‌نماییم.

اگر علاقمند بودید در مورد فرصت شغلی طراحی نرم‌افزار بیشتر بدانید، می‌توانید این ویدئو از کانال همند را مشاهده نمایید.

تعریف UI (یا همان طراحی رابط کاربری چیست؟)

اول به تعریف واژه رابط کاربری می‌پردازیم. رابط کاربری ( USER INTERFACE ) که مختصراً با عنوان UI هم کاربرد دارد، شامل فضایی‌ست که انسان با ماشین تعامل برقرار می‌کند و شامل بخش دیداری و قابل لمس یک ابزار است که مستقیماً با کاربر در ارتباط است. زمانی که کاربر از طریق رابط کاربری، به ماشین فرمان دهد و ماشین توسط دریچه رابط کاربر، به دستورات کاربر، پاسخ درست دهد، می‌گویند که کاربر و رابط کاربر با یک‌دیگر در تعامل‌اند. یکی از وظایف طراح رابط کاربر این است که ارتباطی راحت، دلچسب و ماندگاری را بین کاربر و ماشین برقرار کند.

طراحان رابط کاربری فقط در حوزه وب و اپلیکیشن‌ها یعنی دنیای کامپیوتری سررشته دارند و هیچ شناختی از دنیای چاپی ندارند.

اگر رابط کاربری سایت/ اپلیکیشن شما، خوب و حرفه‌ای طراحی نشده باشد، کاربران برای استفاده از خدمات شما با مشکل روبرو می‌شوند و ناچار به حذف اپلیکیشن و یا ترک سایت شما می‌شوند.

رابط کاربری برای رفع نیاز‌های کاربران سایت/اپلیکیشن شما، بسیار موثر است. یک رابط کاربری اجرا شده، می‌تواند تعامل بین کاربر و برنامه‌ شما را بیشتر کند و یا حتی از بین ببرد. این به انتخاب شما بستگی دارد که تا چه حد به طراحی سایت/اپلیکیشن خود اهمیت می‌دهید.

<< طراحی اپلیکیشن شرکتی >>

انواع رابط کاربری از نظر ماهیت:

همان‌طور که گفته شد، هر ارتباط و واسطی بین ماشین و انسان، نیازمند طراحی رابط کاربری ست. در اینجا با چند نمونه از این رابط‌ها آشنا می‌شویم:

رابط کاربر سخت‌افزاری؛

مثل ماوس، صفحه‌کلید، میکروفون، بلندگو و…

رابط کاربر نرم‌افزاری؛

مثل منوها، پنجره‌ها، آیکون‌ها، و…

رابط خط فرمانی؛

اگر کاربر فرمان‌هایی را در صفحه‌کلید وارد کرده و برنامه نیز با عملکرد خاصی به آن‌ها پاسخ دهد، گفته می‌شود که برنامه مزبور یک واسط خط فرمانی دارد.

رابط گزینشی؛

اگر فرمان‌ها از طریق فهرست‌های گزینشی (منوها) در اختیار کاربر قرار گیرند، به رابط مزبور، رابط گزینشی گفته می‌شود.

رابط‌ صوتی؛

از طریق صوت و صدا با کاربر ارتباط می‌گیرند؛ مثل سیری در آیفون، الکسا در آمازون، کورتونا در ویندوز، و …

رابط فیگور؛

کاربر با حرکات بدنی با فضا‌های سه بعدی درگیر می‌شوند؛ مثل بازی‌های سه بعدی و واقعیت مجازی و …

رابط گرافیکی؛

کاربر برنامه‌ای که اطلاعات را به طور گرافیکی نشان داده و برای برقراری رابطه با کاربر به یک وسیله اشاره‌ای نیاز داشته باشد، گفته می‌شود که یک واسط گرافیکی کاربر دارد.

مراحل طراحی رابط کاربری:

تا اینجا با تعریف کلی و انواع رابط‌های کاربری آشنا شدیم.

اما طراحی رابط کاربری شامل چه مراحلی می‌شود؟

اکنون ممکن است برای شما این پرسش مطرح شود که اصلاً طراحی رابط کاربری شامل چه مراحلی می‌شود؟ در ادامه به مرور این موارد خواهیم پرداخت:

اول؛ نیازسنجی

طراح رابط کاربر ابتدا باید پروژه را تمام و کمال بررسی نماید. اهداف اصلی را بیرون کشیده، ویژگی مخاطبان خود را پیدا کرده و آن‌ها را دسته‌بندی کند. هر چه طراح شناخت بیشتری از کاربران داشته باشد، طرح بهتری را ارائه می‌دهد.

دوم؛ اتود اولیه

پس از تحلیل داده‌ها و دریافت سرنخ‌ها٬ طراح کار خود را در قالب طرح‌های اولیه شروع می‌کند. در این مرحله نیازی به اجرای جزئیات نیست، و تنها ابزار طراح، قلم و کاغذ است.

سوم؛ ارائه اولیه

طی جلسه‌ای، که چه بهتر اگر حضوری باشد، طرح اولیه به کارفرما ارائه می‌شود و درباره کلیات طرح که شامل اجزای کلی هر صفحه، جای دکمه‌ها و … صحبت می‌شود تا چهارچوب کلی طرح تایید شده و با همفکری او، تغییرات لازم در نظر گرفته می‌شود.

چهارم؛ وایرفریم WireFrame

در این مرحله که سیستمی هم هست، طرح اولیه، وارد مرحله اجرای اولیه می‌شود. در این مرحله اندازه دکمه‌ها، اجزای هر بخش با جزئیات و همچنین ارتباط بین صفحات مشخص می‌شود که با کلیک بر روی هر دکمه چه اتفاقی می‌افتد؟و بعد از تاییدیه نهایی کارفرما وارد مرحله اجرا می‌شود.

پنجم؛ اجرای نهایی

پس از اعمال تغییرات لازم، نوبت به انتخاب رنگ‌بندی و گرافیک می‌رسد. البته بهتر است این کار به عهده یک گرافیست باشد اما ممکن است این کار در مرحله اولیه انجام شده باشد. با این حال، پیشنهاد اکثر متخصصان این است که طراح در آغاز طراحی، درگیر زیبایی ظاهری نشود که در غیر این صورت ممکن است از اصل موضوع، یعنی کاربری آسان، دور شود. در این مرحله طرح با جزئیات کامل اجرا می‌شود.

این مراحل، ممکن است در هر شرکت و تیمی، متفاوت باشند، اما روند کلی و جامع برای دستیابی به رابط کاربری دلچسب، بی‌شک این موارد می‌باشد.

۸ مرحله برای داشتن رابط کاربری زیبا:

در ادامه، به معرفی ۸ مرحله برای به دست آوردن رابط کاربری زیبا خواهیم پرداخت.

اول؛ شناخت کاربران

همان‌طور که اشاره شد، قبل از شروع مراحل طراحی، شناخت کاربر و دانستن نیاز‌های کاربران امری ضروری است. طراح یا تحلیل‌گر می‌تواند به صورت حضوری و رو ‌در رو، با برخی از کاربران ارتباط برقرار کند، سوالاتی را مطرح کند تا بتواند دغدغه‌شان را بشناسد و بهترین راه‌حل را ارائه دهد.

دوم؛ تعامل راحت

قبل از طراحی رابط کاربری، نحوه استفاده از آن باید مشخص باشد. کاربران به دو روش با رابط کاربری شما ارتباط می‌گیرد.

۱) به صورت مستقیم با یک جزء از محصول در تعامل‌اند مثل؛ کشیدن و رها کردن یک‌ آیتم با نوک انگشت (Drag and Drop)، ضربه زدن روی یک دکمه٬ … 

۲) به صورت غیرمستقیم با یک جزء خارجی از محصول، مثل؛ استفاده از دستورات کلیدی و میانبر‌ها، اشاره و کلیک با ماوس، تایپ کردن در یک فرم٬ …

اینکه کاربران شما چه کسانی هستند و چه دستگاه‌هایی استفاده می‌کنند، تصمیمات شما را تحت تاثیر قرار می‌دهد. اگر شما برای افراد سالخورده و یا افرادی که از نظر مهارت‌هایی که با دست سروکار دارد، محدودیت دارند طراحی می‌کنید، نباید تنها روی کشیدن (Drag) عناصر صفحه تکیه کنید. اگر شما برای نویسندگان یا برنامه‌نویسان طراحی می‌کنید که عمدتاً با استفاده از صفحه کلید با برنامه‌ها ارتباط برقرار می‌کنند، از کلیدهای میانبر معمولی پشتیبانی کنید تا زمان کار، با موس را به حداقل برسانید.

سوم؛ تعیین انتظارات

بسیاری از فعالیت‌های یک سایت/اپلیکیشن، مثل کلیک روی یک دکمه، نتایج حساسی را رقم می‌زند. مثل؛ خرید یک محصول، پاک‌کردن اطلاعات، درخواست سرویس، ارسال فایل، … اغلب کاربران از اتفاقات غیرمنتظره استقبال نمی‌کنند. پس حتماً اطمینان حاصل کنید که کاربر قبل از کلیک، آگاهی لازم را داشته باشد و بتواند که بعد از کلیک چه اتفاقی می‌افتد. این فرآیند از طریق طراحی و یا یک کپی مناسب، می‌تواند راحت‌تر درک شود. در طراحی مثل؛ استفاده از آیکون‌های تصویری (سطل زباله٬ علامت منفی و مثبت برای کم و زیاد کردن٬ …) استفاده از روانشناسی رنگ‌ها (قرمز به معنای خطر٬ ایست٬ حذف٬ اشتباه٬ …) و در کپی هم مثل؛ نوشتن کلمه “حذف” به وضوح، ارور‌ها و پیام‌هایی که بعد از کلیک به کاربر نشان داده می‌شود تا اطمینان حاصل نماید و …

چهارم؛ کاهش اشتباهات

با افزایش استفاده از دستگاه‌های لمسی، ناخوداگاه خطا‌ها و اشتباهاتی پیش می‌آید که به عنوان مثال، باعث حذف و یا ارسال اشتباه یک فایل می‌شود. کاربران گاهی ممکن است اشتباه کنند، اما طراح می‌تواند

۱) از وقوع این قبیل اشتباهات جلوگیری کند

۲) راه‌هایی را برای حل مشکل بیاندیشد

به عنوان مثال شما بسیاری از تکنیک‌های جلوگیری از اشتباه را در تجارت الکترونیک و طراحی فرم می‌بینید. تا زمانی که شما تمام فیلد‌ها را پر نکنید، دکمه‌ها غیر‌فعال باقی می‌مانند. فرم‌ها تشخیص می‌دهند که آدرس ایمیل به درستی وارد نشده است. Pop-upها از شما می‌پرسند آیا واقعاً می‌خواهید سبد خرید خود را رها کنید. این پیام‌های هشدار و تایید برای ادامه دادن، اخطار و یا گرفتن تاییدی از کابران است.

پنجم؛ فیدبک یا بازخورد

پس از انجام هر عملی، مثل ارسال یک فایل، بارگذاری یک صفحه و … کاربران در حال انتطاراند. اغلب، رابط‌های کاربری دیجیتال دوباره به صفحه قبلی برمی‌گردند و ما را متعجب می‌کنند که آیا ما باید صفحه را دوباره بارگذاری کنیم؟ لپ‌تاپ را مجددا راه اندازی کنیم؟ فایل ارسال شد؟ و یا مشکل اتصال اینترنت داریم؟

در اینجا طراح با یک پاپ‌آپ می‌تواند نتیجه را به کاربر نشان دهد. اگر مشکل ارسال، بارگذاری و یا اینترنت بود، می‌تواند از کابر درخواست کند که عملیات را دوباره انجام دهد، و یا اتصال خود را با اینترنت بررسی کند. و اگر هم عملیات موفقیت‌آمیز بود، اعلام کند. در این بین نیز با استفاده از یک نوار که میزان و سرعت پیشرفت کار را نشان می‌دهد، می‌تواند استفاده کند.

ششم؛ فواصل و ابعاد المان‌ها

اگر تمرکز شما روی یک دکمه خاص است، می‌توانید با اندازه و رنگ متمایزی نسبت به باقی المان‌ها توجه کاربر را به خود جلب کنید. اگر کاربران شما افراد مسنی هستند که دارای توانایی بینایی کمتری نسبت به دیگر افراد هستند، باید از دکمه و فونت‌های بزرگ‌تری استفاده کنید. رعایت این نکات در ماندگاری کاربران شما بسیار مهم است.

هفتم؛ رعایت استاندارد‌ها

اکثر طراحان تمایل دارند تا طرح‌های خلاقانه و نو را پیاده کنند، اما همیشه این راه پاسخ‌گو نیست. از آن‌جا که یک نسخه تجدید نظر شده از یک تعامل یا رابط کاربری آشنا، “بار شناختی” را اضافه می‌کند، این باعث می‌شود افراد دوباره فرآیندی که قبلا آموخته‌اند فکر کنند. بدیهی است، شما می‌توانید هر آنچه که می‌خواهید را دوباره تولید کنید٬ اما تنها در صورتی که واقعاً طراحی را بهبود بخشد.

هشتم؛ ساده سازی

تنها دلیلی که طرح‌‌های ساده‌‌، طرفداران بیشتری دارد این است که راحت‌تر در حافظه کوتاه مدت به خاطرسپرده می‌شود. بنابراین، هر زمان که امکان دارد، تعداد مواردی را که فرد نیاز دارد به خاطر بسپارد تا از رابط کاربری شما به صورت موثر و کارآمد استفاده کند، محدود کنید. شما می‌توانید این روند را با چند بخش کردن اطلاعات، کوچک کردن به قطعات کوچک قابل هضم، تسهیل کنید. شما می‌توانید تمامی موارد ذکر شده را به صورت مصور در اپلیکیشن ۱۳۷ مشاهده نمایید.

نتیجه‌گیری

طراحی رابط کاربری و طراحی واسط کاربری، امروزه تاثیر بسیار چشم‌گیری در انتخاب شما توسط کاربران را دارد. با وجود رقابت‌های سنگینی در دیجیتال وجود دارد‌، به‌دست آوردن اعتماد مخاطب به مراتب سخت‌تر است. آن‌ها بعد از نصب اپلیکیشن شما و یا ویزیت سایت شما اگر ذره‌ای احساس راحتی نکنند و محتوایی که دنبالش بودند را نیافتند، به راحتی سایت/اپلیکیشن شما را ترک می‌کنند و به سراغ رقیبتان می‌روند.

پس برای داشتن سایت/اپلیکیشنی که محبوب، کاربردی، جذاب و راحت، به رابط کاربری آن توجه کنید. در نظر داشته باشید که هرچه شناخت، تحقیق و بررسی کابران، قبل از شروع کار جامع‌تر باشد، مراحل طراحی سریع‌تر و نتیجه به دست آمده بیشتر باب‌میل شما می‌شود.

پیشنهاد می‌کنم که در مورد مهارت یوایکس یا طراحی تجربه کاربری هم مطالعه داشته باشید.